تاریخچه ساعت مچی در ایران

تاریخچه ساعت مچی در ایران و اولین ساعت فروشی های ایرانی

ساعت مچی، امروزه نه تنها ابزاری برای اندازه گیری زمان، بلکه نمادی از سبک زندگی، لوکسگرایی و هویت اجتماعی است. اما ورود این اختراع به ایران و شکلگیری صنعت ساعتفروشی در کشور، داستانی جذاب و پرپیچوخم دارد که ریشه در تحولات تاریخی و فرهنگی دارد. این مقاله به بررسی تاریخچه ساعت مچی در ایران و معرفی اولین ساعت فروشی های کشور میپردازد.

پیشینه تاریخی ساعت در ایران

ایرانیان از دوران باستان با مفهوم زمان و ابزارهای سنجش آن آشنا بودند. استفاده از ساعت آفتابی، ساعت آبی (پنگان) و ساعت شنی در دوره های هخامنشی و ساسانی رواج داشت. برای مثال، در تخت جمشید، سازه هایی با کارکرد زمان سنجی شناسایی شده اند که نشان دهنده دانش پیشرفته ایرانیان در این زمینه است . در متون تاریخی نیز اشاره شده که در دوره ساسانیان، دستگاههایی برای رصد حرکات خورشید و ستارگان در کاخها نصب میشدند .
با این حال، ساعت های مکانیکی مدرن تا قرن نوزدهم میلادی به ایران راه نیافته بودند. نخستین نشانه های ورود ساعت های اروپایی به ایران به دوره قاجار بازمیگردد، زمانی که دربار ایران تحت تأثیر فناوری های غربی قرار گرفت.

ورود ساعت مچی به ایران

اولین ساعت های مچی در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ میلادی به ایران وارد شدند. بر اساس اسناد تاریخی، عبدالله جواهری در سال ۱۹۰۰ میلادی (۱۲۷۹ شمسی) واردات ساعتهای سوئیسی را آغاز کرد. او ابتدا قطعات ساعت را از سوئیس خریداری میکرد و در شهر «لا شو-دو-فون» سوئیس مونتاژ میکرد، سپس آنها را به ایران می فرستاد . این اقدام، نقطه عطفی در ورود ساعتهای مچی به بازار ایران بود.
در ابتدا، ساعتهای مچی بیشتر در میان طبقات مرفه و درباریان رواج داشت. برای مثال، خاندان جواهریان که از پیشگامان تجارت جواهرات و ساعت در ایران بودند، با دربار قاجار و پهلوی ارتباط نزدیکی داشتند و ساعتهای لوکس را به دربار عرضه میکردند .

اولین ساعت فروشی های ایران
خاندان جواهریان به عنوان پایه گذاران اولین ساعت فروشی های مدرن ایران شناخته میشوند. فعالیت این خانواده از اواخر دوره قاجار آغاز شد:
۱. محمدحسن خان جواهریان (معتمدالسلطان) در سال ۱۱۹۶ شمسی اولین جواهرفروشی تهران را تأسیس کرد و به تدریج به واردات ساعت پرداخت .
۲. حاج سید علی اصغر جواهریان در سال ۱۲۹۰ شمسی مغازه ای در بازار زرگرهای تهران با نام «سید جواهری» راه اندازی کرد که به فروش جواهرات و ساعت اختصاص داشت .
۳. در سال ۱۳۲۷ شمسی، حاج سید هاشم جواهریان نمایندگی برند سوئیسی «سولتانا» (Soultana) را دریافت کرد و فعالیت خانواده را به حوزه ساعت گسترش داد .

این خانواده با واردات برندهای معتبری مانند رولکس، امگا، و تودور، نقش کلیدی در معرفی ساعتهای لوکس به بازار ایران ایفا کردند. پس از انقلاب ۱۳۵۷، فعالیت برخی از این فروشگاه ها موقتاً متوقف شد، اما در دهه ۱۳۷۰ با ورود نسل جدید خاندان جواهریان، صنعت ساعت فروشی احیا گردید .

تحولات صنعت ساعت در ایران

در دهه های اخیر، بازار ساعت ایران شاهد تنوع چشم گیری بوده است. برندهای سوئیسی مانند رولکس، امگا، و تگ هویر به دلیل کیفیت و پرستیژ بالا، همواره در صدر فهرست پرفروش ترین ها قرار داشته اند . از سوی دیگر، برندهای ژاپنی مانند سیتیزن و کاسیو نیز به دلیل قیمت مناسب و دوام بالا، جایگاه ویژه ای در میان عموم مردم پیدا کرده اند .

چالشهای اصالت و تقلید

با وجود رشد بازار، مسئله ساعت های تقلبی همواره چالشی بزرگ بوده است. برخی فروشگاه ها با فروش محصولات هایکپیِ برندهای معروف، اعتماد مصرف کنندگان را تحت تأثیر قرار داده اند. برای مقابله با این مشکل، فروشگاه های معتبر مانند گالری آبان با ارائه گارانتی و خدمات پس از فروش، سعی در حفظ اعتبار خود دارند .

نتیجه گیری

تاریخچه ساعت مچی در ایران، آینه ای از تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور است. از ساعت های آبی باستانی تا فروشگاه های لوکس امروزی، این مسیر نشان دهنده تعامل ایران با فناوری های جهانی و حفظ هویت هنری خود است. خاندان جواهریان به عنوان پیشگامان این صنعت، نه تنها اولین ساعت فروشی های ایران را بنیان نهادند، بلکه میراثی ماندگار در حوزه تجارت لوکس ایجاد کردند. امروزه، با وجود چالش هایی مانند تقلید و نوسانات اقتصادی، بازار ساعت ایران همچنان پویا و جذاب باقی مانده است.